Τοπική Διαδρομή Λάρνακας Θρησκευτική Διαδρομή

Στην τοπική διαδρομή της Λάρνακας, ο πρώτος σταθμός είναι η εκκλησία του Αγίου Λαζάρου καθώς και το Εκκλησιαστικό Μουσείο που βρίσκεται εκεί, εφόσον αποτελούν δύο από τα πιο σημαντικά μνημεία της Κύπρου.

Στο Κίτι βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης καθώς και ένα πολύ σημαντικό Βυζαντινό μουσείο, το οποίο στεγάζει στο εσωτερικό της την αψίδα μιας παλαιοχριστιανικής εκκλησίας με ψηφιδωτό του 6ου αιώνα.

Στα Κάτω Λεύκαρα η διαδρομή περνάει από την εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, με όμορφες τοιχογραφίες του 12ου και 15ου αιώνα. Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στα Πάνω Λεύκαρα βρίσκεται σ΄ ένα σημείο που έχει οπτική επαφή με τη Μονή του Σταυροβουνίου και στο εσωτερικό της υπάρχει ένας ασημένιος σταυρός που μνημονεύει τον Επίσκοπο Αμαθούντας. Αν και δεν είναι γνωστό πότε χτίστηκε, είναι βέβαιο ότι η Μονή του Αγίου Μηνά στη Βάβλα, αναβίωσε μετά το 1965 όταν μετατράπηκε σε γυναικείο μοναστήρι.

Στη Χοιροκιτία βρίσκονται τα ερείπια ενός μοναστηριού που κάποτε ανήκε στους Ναΐτες Ιππότες και αργότερα στους Ιωαννίτες, ενώ η εκκλησία της Παναγίας του Κάμπου έχει κάποιες αξιόλογες τοιχογραφίες.

Τα Πυργά είναι η τελευταία στάση της διαδρομής αυτής και προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να δουν την Ιερά Μονή Σταυροβουνίου, ένα αντρικό μοναστήρι με αυστηρό τελετουργικό, το Μεσαιωνικό Παρεκκλήσι και την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 73 χλμ. 

Τοπική Διαδρομή: Λάρνακα – Αμμόχωστος Θρησκευτική Διαδρομή

Η διαδρομή ξεκινάει από την Λάρνακα και συγκεκριμένα από την εκκλησία του Αγίου Λαζάρου και το Εκκλησιαστικό Μουσείο Λάρνακας, δύο πολύ σημαντικά εκκλησιαστικά μνημεία.

Στη Σωτήρα η διαδρομή περνάει από την εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, μια εκκλησία νεκροταφείο που χρονολογείται από τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας, όσο και από την εκκλησία του Αγίου Μάμα της ίδιας περίπου περιόδου, η οποία στεγάζει μερικές τοιχογραφίες.

Στην περιοχή Χορτάκια βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Χορτακιών, η οποία ξεχωρίζει για τις άριστες αναλογίες της αν και οι τοιχογραφίες που έχουν διασωθεί είναι πολύ λίγες. Στον ίδιο χώρο, οι επισκέπτες μπορούν να δουν την εκκλησία της Παναγίας της Χορτακίων, η οποία χρονολογείται από τον 15ο αιώνα.

Στο Παραλίμνι η διαδρομή περνά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κτίστηκε τον 19ο αιώνα. Δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας-Αγίας Άννας, μια δίκλιτη εκκλησία η οποία εκτιμάται ότι χτίστηκε τον 14ο αιώνα και στο εσωτερικό υπάρχει κι ένα μικρό Εκκλησιαστικό Μουσείο. Μια πολύ σημαντική στάση στη διαδρομή αυτή είναι η Μονή της Αγίας Νάπας – χτισμένη κατά τον 14ο αιώνα – η οποία είναι ένα από τα πιο σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος και παράλληλα σχετίζεται με τον ποιητή Γεώργιο Σεφέρη.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 76 χλμ.

3η Τοπική Διαδρομή Λευκωσίας Θρησκευτική Διαδρομή

Η διαδρομή αυτή, η οποία είναι η τρίτη για τη Λευκωσία, ξεκινάει από την Κάτω Δευτερά και το Σπήλαιο της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, όπου πραγματοποιείται ένα μεγάλο πανηγύρι στις 15 Αυγούστου.

Στο Πολιτικό οι επισκέπτες θα δουν τη Μονή Αγίου Ηρακλειδίου, γυναικείο μοναστήρι το οποίο μπορεί να διηγηθεί όλη την ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η γνωστή Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά είναι ο επόμενος σταθμός της διαδρομής. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν ένα από τα πιο σημαντικά μοναστήρια της Κύπρου, το οποίο χτίστηκε τον 12ο αιώνα με χρηματοδότηση Βυζαντινών Αυτοκρατόρων.

Στο Φικάρδου μπορεί κανείς να θαυμάσει τη λαϊκή αρχιτεκτονική του χωριού, το οποίο κηρύχθηκε στο σύνολό του ως αρχαίο μνημείο από την ΟΥΝΕΣΚΟ. Στο Παλαιχώρι η διαδρομή περνάει από την εκκλησία της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασσας, η οποία βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, καθώς και από το Εκκλησιαστικό Μουσείο που βρίσκεται πολύ κοντά στην εκκλησία.

Στην Αγροκηπιά, το τελευταίο μέρος της διαδρομής, βρίσκεται η εκκλησία της Μονής Αγίου Παντελεήμονος της Αχεράς με ενδιαφέρουσες εικόνες και ξυλόγλυπτο τέμπλο, χαρακτηριστικά της εκκλησιαστικής τέχνης επί Τουρκοκρατίας.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 73 χλμ.

2η Τοπική Διαδρομή Λευκωσίας Θρησκευτική Διαδρομή

Η δεύτερη διαδρομή της Λευκωσίας ξετυλίγεται στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας και αρχίζει από την Περιστερώνα και την εκκλησία των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνα. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτού του ναού είναι οι πέντε τρούλοι του και από τις τοιχογραφίες και εικόνες του έχουν διασωθεί μόνο μερικές του 12ου και του 15ου αιώνα. Λίγο νοτιότερα βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, η οποία χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και τα χρόνια της Ενετοκρατίας.

Η επόμενη στάση είναι η εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου στο Νικητάρι, μια από τις 10 εκκλησίες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Η διαδρομή περνά μέσα από τη Γαλάτα και την εκκλησία της Παναγίας της Ποδίθου, η οποία είναι επίσης στη λίστα των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Η επόμενη επίσκεψη είναι και πάλι στο χωριό Γαλάτα στην εκκλησία Αρχαγγέλου Μιχαήλ ή Θεοτόκου και στη συνέχεια στην εκκλησία του Αγίου Σωζόμενου, η οποία προτάθηκε να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Η διαδρομή καταλήγει στην Κακοπετριά και στον Άγιο Νικόλαο της Στέγης, μια εκκλησία του 13ου αιώνα, που είναι επίσης ένα από τα 10 μνημεία της Κύπρου που έχουν συμπεριληφθεί στα  Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Συνολική απόσταση διαδρομής: 149 χλμ.

1η Τοπική Διαδρομή: Λευκωσία – Παλιά Πόλη Λευκωσίας Θρησκευτική Διαδρομή

Η τοπική διαδρομή της Παλιάς Πόλης είναι μια περιήγηση στους ναούς της Λευκωσίας. Ο περίπατος αυτός μπορεί να γίνει με τα πόδια αφού οι δρόμοι είναι στενοί και πολύ γραφικοί, καθιστώντας τους ιδανικούς για περπάτημα.

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που βρίσκεται δίπλα στο κτίριο της Αρχιεπισκοπής και απέναντι από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, έχει μια πολύ πλούσια συλλογή από τοιχογραφίες του 18ου και 19ου αιώνα. Η επόμενη στάση είναι το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος «Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’», που βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον καθεδρικό ναό. Ανάμεσα στα υπέροχα εκθέματα του υπάρχουν είναι και τμήματα του ψηφιδωτού της εκκλησίας της Κανακαριάς που χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα μ.Χ.

Η εκκλησία της Παναγίας της Χρυσαλινιώτισσας είναι η πιο σημαντική βυζαντινή εκκλησία στη Λευκωσία, ενώ η εκκλησία του Αγίου Κασσιανού – βρίσκεται πολύ κοντά στην Παναγία της Χρυσαλινιώτισσας – είναι μια εκκλησία του 18ου αιώνα. Η εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης χτίστηκε το 1792 και είναι μοναδικού μεγαλείου. Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού του Μισσιρίκου χρονολογείται από τα χρόνια της Ενετοκρατίας, ενώ μετατράπηκε σε τέμενος επί Τουρκοκρατίας.

Η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και έχει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ξυλόγλυπτο τέμπλο και ένα σκαλιστό πέτρινο καμπαναριό. Η τελευταία στάση της διαδρομής αυτής είναι στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Τρυπιώτη, που φημίζεται για την ομορφιά της. Στο εσωτερικό της εκκλησίας βρίσκεται μια εικόνα του 15ου αιώνα, η οποία είναι επηρεασμένη από την ιταλική ζωγραφική.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 2 χλμ.

Μοναχισμός και Ασκητισμός – Διαδρομή Ε Θρησκευτική Διαδρομή

Η διαδρομή διασχίζει την Επαρχία Πάφου, αφού υπάρχουν πολλά μοναστήρια και ησυχαστήρια όπως η Εγκλείστρα (σπηλιά σκαλισμένη στο βουνό) του Αγίου Νεοφύτου.

Διαδρομή: Τάλα – Παναγιά – Στατός – Κούκλια – Πάνω Αρχιμανδρίτα.

Στην Εγκλείστρα του Αγίου Νεοφύτου, η οποία χτίστηκε δίπλα από το ασκητήριο του Αγίου Νεοφύτου – ο οποίος ήταν ένας Κύπριος ερημίτης – υπάρχουν θαυμάσιες τοιχογραφίες του 12ου αιώνα, μερικές από τις οποίες έγιναν από τον Θεόδωρο Αψευδή, ζωγράφο της Κωνσταντινούπολης.

Κοντά στην Παναγιά βρίσκεται ένα άλλο μεγάλο μοναστήρι της Πάφου, της Παναγίας Χρυσορογιάτισσας, με μερικά πολύ καλά διατηρημένα κτίρια, που χρονολογούνται από την εποχή του τουρκικού ζυγού. Στη Μονή υπάρχει επίσης ένα Εκκλησιαστικό Μουσείο, το οποίο στεγάζει θησαυρούς του μοναστηριού. Κατευθυνόμενοι νότια, οι επισκέπτες θα συναντήσουν το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως η Ιερά Μονή ή Μοναστήρι του Τιμίου («Tων Ιερέων») που χτίστηκε τον 10ο αιώνα. Η παράδοση λέει ότι ο Άγιος Νικόλαος ξεκίνησε τη διαδρομή του απ΄ αυτό το μοναστήρι.

Στα Κούκλια υπάρχουν δύο ασκητήρια, το ένα εκ των οποίων ονομάζεται παλιά «Εγκλείστρα» του Αγίου Νεοφύτου.

Μνημεία: Μονή & Εγκλείστρα Αγίου Νεοφύτου, Τάλα – Μονή Παναγίας Χρυσορογιάτισσας, Παναγιά – Μονή του Αγίου Νικολάου, Στατός – Ασκητήριο “Παλιά Εγκλείστρα», Κούκλια – Ασκητήριο των Αγίων Πατέρων, Πάνω Αρχιμανδρίτα.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 100 χλμ.

Μοναχισμός και Ασκητισμός – Διαδρομή Δ Θρησκευτική Διαδρομή

Η περιοχή της Λεμεσού είναι πολύ σημαντική σε σχέση με την ιστορία του Βυζαντίου και τη βυζαντινή τέχνη, αν και ιδιαίτερη αναφορά μπορεί να γίνει και για τη σχέση της με τον Μοναχισμό. Σήμερα, μόνο 12 μοναστήρια έχουν διασωθεί στην περιοχή της Λεμεσού, εννέα από τα οποία κατοικούνται από μοναχούς ή μοναχές.

Διαδρομή: Ακρωτήρι – Όμοδος – Μονάγρι – Λεύκαρα – Μέσα Ποταμός – Αψιού – Κελλάκι – Άγιος Αθανάσιος.

Κοντά στο Ακρωτήρι βρίσκεται το παλιότερο μοναστήρι της περιοχής, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, αν κι είναι περισσότερο γνωστό ως το «Μοναστήρι Tων Γάτων». Εκτιμάται ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα από την Αγία Ελένη. Η Αγία Ελένη συνδέεται επίσης με την ίδρυση πολλών άλλων Μονών, όπως αυτή του Τιμίου Σταυρού στο Όμοδος, όπου διατηρείται ένα κομμάτι από το σχοινί που έδενε τον Χριστό πάνω στο σταυρό. Οι καλύτερες ξυλόγλυπτες οροφές της Κύπρου βρίσκονται στη Μονή στο Όμοδος. Αν και έρημο, το μοναστήρι στην Ανώγυρα είναι της Παλαιοχριστιανικής Περιόδου.

Μνημεία: Μονή του Αγίου Νικολάου «Των Γάτων», Ακρωτήρι – Μονή Τιμίου Σταυρού, Όμόδος – Μονή Τιμίου Σταυρού, Ανώγυρα – Μονή Παναγίας της Αμασγούς & Μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Μονάγρι – Μονή Αγίου Γεωργίου του Αλαμάνου, Λεύκαρα – Μονή Τιμίου Προδρόμου, Μέσα Ποταμός – Μονή Παναγίας της Αμιρούς, Αψιού – Μονή Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής του Γλωσσά, Κελλάκι – Μονή της Παναγίας της Σφαλαγγιώτισσας, Άγιος Αθανάσιος.

Μοναχισμός και Ασκητισμός – Διαδρομή Γ Θρησκευτική Διαδρομή

Ξεκινώντας από την Λευκωσία με κατεύθυνση προς Κάτω Δευτερά, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν το ασκητήριο της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας και στη συνέχεια να προχωρήσουν προς το Πέρα Χωριό όπου βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων.

Διαδρομή: Λευκωσία – Κάτω Δευτερά – Πέρα Χωριό – Δάλι – Άγιος Σωζόμενος.

Αυτή η διαδρομή είναι η συντομότερη – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και χαμηλότερης ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας. Στο Δάλι, η εκκλησία του Αγίου Δημητριανού έχει εξαιρετικές τοιχογραφίες του 1317 μ.Χ.. Στον Άγιο Σωζόμενο, εκτός από μια εκκλησία που χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, υπάρχει και μια άλλη γαλλο-βυζαντινού ρυθμού αφιερωμένη στον Άγιο Μάμα, η οποία είναι όμως ημιτελής.

Μνημεία: Ασκητήριο Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας, Κάτω Δευτερά – Εκκλησία Αγίων Αποστόλων, Πέρα Χωριό – Εκκλησία Αγίου Γεωργίου & Εκκλησία του Αγίου Δημητριανού, Δάλι – Εκκλησία Αγίου Μάμαντος & Σπήλαιο Ασκητήριο – Άγιος Σωζόμενος.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 44 χλμ.

Μοναχισμός και Ασκητισμός – Διαδρομή Β Θρησκευτική Διαδρομή

Ξεκινώντας από τη Λευκωσία και με κατεύθυνση δυτικά στον δρόμο προς την Ορούντα η διαδρομή περνάει από την Περιστερώνα για μια επίσκεψη στην Μονή του Αγίου Νικολάου που ιδρύθηκε επί Ενετοκρατίας.

Διαδρομή: Λευκωσία – Ορούντα – Καλοπαναγιώτης – Μονή Παναγίας του Κύκκου – Πρόδρομος.

Στον Καλοπαναγιώτη, ο επισκέπτης μπορεί να δει το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, το οποίο είναι απαράμιλλης ομορφιάς και παρόλο που δεν έχει πλέον μοναχούς, είναι πολύ καλά διατηρημένο.

Ο μοναχισμός είναι ευρέως διαδεδομένος στην Κύπρο και τρεις από τις Μονές (Μονή Κύκκου, Μονή Μαχαιρά και Μονή Αγίου Νεοφύτου) είναι υπό τη δικαιοδοσία του Πατριάρχη (Σταυροπηγιακές Μονές). Δηλαδή, έχουν συσταθεί απευθείας από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου και διατηρούν την ανεξαρτησία τους, κάτω απ΄ ένα ειδικό πατριαρχικό έγγραφο.

Η Μονή του Κύκκου είναι ένας προορισμός που έχει πολλά να προσφέρει, όπως και στην περίπτωση των άλλων Μονών αυτής της διαδρομής, είτε είναι σε λειτουργία είτε όχι.

Μνημεία: Μονή του Αγίου Νικολάου, Ορούντα – Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, Καλοπαναγιώτης – Μονή Κύκκου – Μονή Τρικουκκιάς, Πρόδρομος – Μονή Τροοδίτισσας, Πλατεία Τροόδους.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 153 χλμ.

Μοναχισμός και Ασκητισμός – Διαδρομή Α Θρησκευτική Διαδρομή

Ο μοναχισμός και κατ’ επέκταση ο ασκητισμός, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την Ορθοδοξία και το γεγονός ότι η Κύπρος γειτνιάζει με την Αίγυπτο και την Παλαιστίνη – όπου αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο ασκητισμός – είχε ως αποτέλεσμα η Κύπρος να αποτελέσει σημαντικό μέρος για τους ασκητές.

Διαδρομή: Λευκωσία – Αναλυόντας – Πολιτικό – Λαζανιάς – Μοσφιλωτή – Σταυροβούνι.

Δεδομένου ότι αυτή η διαδρομή είναι πολύ μεγάλη, χωρίζεται σε πέντε διαφορετικές διαδρομές, έτσι ώστε να καλύψει ολόκληρο το νησί.

Στα χρόνια της εικονομαχίας ο μοναχισμός αναπτύχθηκε στην Κύπρο, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι οι κάτοικοι διατήρησαν την πίστη τους και προσέφεραν καταφύγιο σ΄ όλους τους διωκόμενους μοναχούς από την Κωνσταντινούπολη καθώς και από άλλα μέρη της τότε Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η Μονή του Αγίου Νικολάου, η Μονή των Ιερέων και πολλές άλλες συνδέθηκαν μ΄ εκείνη την εποχή. Αργότερα, στον 11ο και 12ο αιώνα, όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεχόταν επιθέσεις από τους Τούρκους – όπως κι από τους Σταυροφόρους – μια σειρά από Μοναστήρια ιδρύθηκαν στην Κύπρο τα οποία ήταν ιδιαίτερα σημαντικά και αναπτύχθηκαν επί Φραγκοκρατίας και Ενετοκρατίας (Μονή της Παναγίας Ποδίθου κλπ).

Μνημεία: Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Αναλυόντας – Μονή Αγίου Ηρακλειδίου, Πολιτικό – Ιερά Μονή Μαχαιρά, Λαζανιάς – Αγία Θέκλα, Μοσφιλωτή – Μονή Τιμίου Σταυρού, Σταυροβούνι.

Συνολικό μήκος διαδρομής: 97 χλμ.